دکتر محمد رضا یزدی زاده کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار خط انرژی با اشاره به نقش تثبیت در اقتصاد گفت: ما در اقتصاد چیزی به اسم قیمت تثبیتی نداریم و اقتصاد، تابع متغیرهای دستوری نیست، اقتصاد متغیرهای رفتاری دارد، کسی که می‌گوید من به اقتصاد دستوری اعتقاد دارم، یعنی اینکه وقتی دولت بگوید، دو دوتا، نتیجه شود شش تا، لذا دستور در اقتصاد غیر ممکن است.
وی افزود: من نه به آزادسازی قیمت و نه اقتصاد دستوری اعتقاد دارم، حرف بنده این است که در بازاری که انحصاری بوده و اعمال نفوذ در آن بسیار زیاد است، ابتدا باید عرضه و تقاضا را مدیریت کنیم اما دولت‌ها سعی می‌کنند با سیاست‌های پولی و مالی این فضا را مدیریت کنند که این غلط است.
این کارشناس افزود: این که ما بحران انرژی داریم، در آن بحثی نیست اما اینکه ریشه آن قیمت است باید مورد بحث قرار بگیرد، اما این نظر درستی است که قیمت ها باید اصلاح شود اما در ابتدا باید قیمت مبنا که قیمت کالاها به تبع آن سنجیده می‌شود اصلاح گردد. بنابراین نمی‌شود بدون اصلاح قیمت مبنا به سراغ کالاهای دیگر برویم.
پیش‌نیاز اصلاح قیمت انرژی چیست؟
وی افزود: به عبارت دیگر نمی‌توان گفت قیمت بنزین را با دلار مشخص کنی تا زمانی که قیمت دلار خودش جای شبهه باشد، لذا در ابتدا باید قیمت دلار اصلاح گردد. برای اصلاح قیمت دلار نیز باید بازاری که صرفا برای واردات و صادرات است، مبنای محاسبه قرار گیرد و بازاری که در آن برای حفظ ارزش اموال، ریال را تبدیل به دلار می‌کنیم و موجب حفظ نقدینگی می‌شود، بازار مناسبی جهت تعیین نرخ نیست.
یزدی زاده گفت: در حال حاضر در بازار دلار، یک عرضه محدود با یک تقاضای بسیار زیاد داریم و این موضوع سبب از بین رفتن ارزش پول ملی می‌شود.
این کارشناس اقتصادی افزود: هیچ تئوری اقتصادی، فرض اینکه ممکن است یک دارایی جایگزین پول ملی شود وجود ندارد، و اگر این اتفاق بیافتد دیگر نمی‌توان سیاست های پولی را در آن اجرا کرد. بنابراین دعواهای اقتصادی‌ها تا زمانی که پول ملی جایگاه خودش را پیدا نکند، بیهوده است چرا که شرایطی را به وجود آورده‌ایم که هیچ کدوم از تئوری‌ها در آن قابل استفاده نیست.
وی با اشاره به موضوع تورم گفت: تورم یعنی رشد تدریجی قیمت‌ها، اما ما در کشور با پرش‌های قیمتی رو به روییم از طرفی چون دلار کالای مبنا شده، ما ارزش پول ملی و ثبات اقتصادی خود را به بازاری بستیم که ارزش آن در هرات و سلیمانیه تعیین می‌شود به این معنا که در جیب خود یک نارنجک گذاشتیم و ضامنش را به دست دشمن داده‌ایم.
دلار کالای حفظ ارزش دارایی شده است
یزدی زاده با شاره به اصلاح قیمت دلار مقدمه اصلاح قیمت انرژی گفت: ما باید در اولین قدم، قیمت دلار را مشخص کنیم و بعد از آن به سمت اصلاح قیمت انرژی حرکت کنیم، آن وقت که قیمت واقعی دلار مشخص شد، متوجه خواهیم شد که دعوای ما سر چه مقدار پول است.
این کارشناس در ادامه افزود: چیزی که ارزشش بیشتر از ارزش ذاتی باشد، حکم پول را پیدا می‌کند، وقتی سکه بیشتر از ارزش خودش قیمت می‌خورد و یک گرم طلا در سکه شش میلیون تومان می‌ارزد، دلار چقدر بیشتر از ارز ذاتی خودش قیمت خورده است، خب با این توضیح قیمت واقعی دلار چه مقدار است؟
قیمت باعث کاهش مصرف نمی‌شود
وی افزود: قیمت نمی‌تواند موجب کاهش مصرف شود، چرا که انرژی کالایی غیرقابل جایگزین است و لذا رفع ناترازی لزوما با قیمت امکان پذیر نیست و آنی با کاهش مصرف روبرو نخواهیم بود اما اگر به دنبال تامین بودجه هستیم افزایش قیمت می تواند راهکار خوبی باشد.
یزدی زاده در ادامه به عدم توجه دولت‌ها به افزایش ظرفیت تولید اشاره کرد و گفت: عرصه به این دلیل زیاد نشده که مدیریت مناسبی در این زمینه نداشتیم و ما اگر 5 تا پالایشگاه مانند خلیج فارس می‌ساختیم برای ما، 25 میلیارد دلار هزینه داشت و در آن صورت ما فقط فراورده صادر می‌کردیم.
سیستم توزیع بنزین کشور دارای مشکل است
این کارشناس با اشاره به مصرف واقعی خودروها گفت: طبق آخرین آمار مصرف بنزین کشور برابر با 117 میلیون لیتر در روز است. اگر بخواهیم مصرف واقعی خودروها را بدست بیاوریم از مقیاسی مانند مصرف روغن یا مصرف لاستیک می‌توانیم استفاده کنیم. هر خودرو هر 60 هزار کیلو متر لاستیک و به ازای هر 5 هزار کیلومتر روغن تعویض می‌کند. براساس محاسباتی که براساس مصرف لاستیک داشتم، 315 میلیارد کیلومتر پیمایش و براساس مصرف روغن 316 کیلومتر پیمایش در کشور صورت می‌گیرد.
وی افزود: اگر بگوییم هر خودرو نیز به ازای هر صد کیلومتر، 9 لیتر بنزین استفاده می‌کند، 77 میلیون لیتر در روز بنزین مصرف می کنیم و مابقی این مصرف، هیچ جوره، توجیه ندارد لذا این موضوع نشان می‌دهد که ما در سیستم توزیع دارای مشکل هستیم و بجایی که این مشکل را رفع کنی، ساده‌ترین راه، یعنی گران سازی را مد نظر قرار می‌دهی.
یزدی زاده در پاسخ به این سوال که چرا صنایع ما بهره‌ور نیستند گفت: با توجه به انرژی ارزان ما تکنولوژی آوردیم که از مزیت انرژی ارزان، استفاده کنیم ما ساختاری را بر مبنای این مزیت ساختیم و لذا صنایع نیز براساس این موضوع شکل گرفت. لذا از دیدگاه بنده هدررفت انرژی ندارند بلکه از مزیت انرژی ارزان و تکنولوژی که براساس قیمت انرژی شکل گرفت، استفاده می‌کنند.
وی افزود: اگر بخواهیم این مسئله را حل کنیم، باید به صورت تدریجی این اتفاق بیافتد، این تغییر بسیار پر هزینه خواهد بود لذا اول باید کالای مبنا را درست کنیم و سپس به سمت جایگزین کردن تکنولوزی برویم.
وی افزود: اگر به سمت اصلاح قیمت دلار برویم که به نظر بنده بیشتر از 20 هزار تومان نخواهد بود، دیگر قاچاق 40 میلیون لیتری سوخت صرفه اقتصادی ندارد.
