بد نیست به بهانه نامه رئیس اسبق بانک مرکزی برای افزایش قیمت بنزین به لیتری ۵ هزار تومان و همچنین پیش‌تر طرح «بنزین برای همه»، نگاهی به #چارچوب_منطقی مواجه با مسئله قیمت بنزین بیندازیم.
نکته اول: تجربه نشان می‌دهد، هر گونه اصلاح قیمت بنزین اگر ذیل یک «برنامه جامع» شامل بهبود کیفیت خودروهای داخلی نباشد، هدفش صرفا جبران کسری بودجه دولت بوده و هزینه‌ای بیشتر از عایدی دارد و ضروری‌ست با آن مخالفت شود.
نکته دوم: اگر دولت نتواند «برنامه جامع» برای حل ناترازی بنزین را اجرایی کند، آنقدر به کسری بودجه دولت اضافه میشود که دیگر منابعی برای واردات بنزین نخواهد داشت و ناچار به اصلاح قیمت بدون برنامه جامع میشود.
نكته سوم: در نتیجه مطالبه سلبی «عدم اصلاح قیمت بنزین» بدون مطالبه ایجابی «ارائه برنامه جامع» یک مطالبه بی‌فایده است. چون در نهایت ناترازی انرژی به قدری زیاد میشود که دولت گزینه‌ای جز شوک درمانی برایش باقی نمی‌ماند.
نکته چهارم: راهکارهای قیمتی با مدل‌های مختلف از جمله «بنزین برای همه» یا مدل «سهميه سوم» میتواند بخشی از یک برنامه جامع نیز باشد.
یعنی آنچه باید با آن چشم بسته مخالفت کرد «افزایش قیمت بنزین بدون برنامه جامع» است نه اینکه با هر کار راهکار قیمتی مخالفت کرد.
نکته پنجم: ضروری است دولت در ذیل برنامه جامع به جای اصلاح قیمت بنزین، «سازوکار قیمت‌گذاری بنزین» را اصلاح کند و با ایجاد یک بازار از قیمت‌گذاری دستوری چه تثبیت و چه افزایش قیمت.
برگرفته از صفحه اینستاگرام سید احسان حسینی خبرنگار نفت خبرگزاری فارس
کاملا موافقم
پیشنهاداتی برای بهینه سازی سوخت و انرژی در راستای منافع مردم و دولتمشارکت مردم در صادرات از راه پرداخت سهم انرژی و سوخت به آنها و مشارکت در فروش سهمیه با قیمت جهانی چند مشکل روش کنونی پرداخت یارانه به مردم و قیمت پایین سوخت و راهکارهای پیشنهادی برای بهبود طرح بنزینی دولت و تعمیم به دیگر حاملهای انرژی:1- ارزش این یارانه با تورم کاهش می یابد و به تدریج بی ارزش می شود.2- خانواده های بدون خودرو بهره کمی میبرند و پرمصرف ها بسیار بهره بیشتری می برند، حدود 11 برابر.3- مصرف زیاد انرژی به ویژه گاز و بنزین باعث آلودگی شدید زیست محیطی شده، حتی ورود ابرها و توده های باران زا به کشور را کاهش داده و باعث تشدید خشکسالی می شود. ( افزایش بارندگی پس از هر دوره اعمال محدودیت رفت و آمد و دور کاری، گواه این موضوع است)4- باعث قاچاق سوخت از کشور و در نقطه مقابل باعث قاچاق کالا به کشور شده (مثلاً تهاتر سوخت قاچاق با کالا) و مانع از سرمایه گذاری در تولید و ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی و افزایش بیکاری می گردد.5- باعث کسری بودجه دولت، تورم و رکود می گردد.6- هر چند سال یکبار، افزایش ناگهانی قیمت سوخت باعث شوک به کشور می شود.پیشنهاداتی درباره طرح عدالت بنزینی:1- پرداخت سهمیه قابل مبادله یارانه انرژی به همه افراد دارای کد ملی به جای خودرو ها.2- امکان خرید و فروش سهم انرژی در بورس. سهم دولت میتواند درصدی از هر خرید و فروش باشد که از دو طرف دریافت می شود3- سهمیه سوخت ناوگان عمومی بصورت هوشمند و بر اساس تعداد مسافر یا بار و پیمایش، میتواند پرداخت شود. بدین صورت که با پرداخت کرایه با استفاده از کارت حمل و نقل یا کارت بانکی، مبلغی یارانه انرژی از مسافر به صاحب وسیله منتقل میگردد.4- طراحی یک برنامه هوشمند حمل و نقل ملی بر اساس پیمایش و با واحد یارانه انرژی بسیار ضروری و مفید است5- بخشی از یارانه، برای جلوگیری از دلالی و ترغیب به فعالیت اقتصادی ( تولید و خدمات) غیر قابل فروش و تنها قابل استفاده برای حمل و نقل عمومی میباشد( یا جابجایی محصولات کشاورزی و باغداری) میباشد6- برای همه حاملهای انرژی مانند گازوییل برق و گاز و… اجرا گردد7- طرح تکمیلی بن الکترونیک کالا به مردم و سپس واقعی سازی قیمتها و عدم دخالت در قیمت بازار8- قیمت بنزین بدون کارت میتواند با درصدی بالاتر از حداکثر قیمت بورس انرژی باشد، تا مصرف کننده ترغیب گردد از بورس انرژی خرید کند و از کارت شخصی استفاده کند. همچنین برای کنترل مصرف ، قیت خرید و مصرف مازاد سهمیه میتواند بصورت پلکانی افزایش یابد.9- با توجه به اینکه قیمت ها روزانه یا هفتگی در صد مشخصی قابلیت تغییر دارند، میتواند به آرامی به تعادل برسند، بنابراین جهش قیمتی نخواهیم داشت و حساسیت چندانی ایجاد نمی کند.10- مردم ترغیب میشوند در مصرف سوخت، صرفه جویی کنند و با فروش مازاد سهمیه خود می توانند قیمت آنرا (که نزدیک به قیمت جهانی است) دریافت کنند و بنابراین افزایش قیمت سوخت نارضایتی چندانی برای اکثریت ایجاد نمیکند.11-صرفه جویی و بهینه‌سازی مصرف انرژی باعث کاهش ترافیک و آلودگی هوا و کاهش بیماریها و مرگ و میر ناشی از آن می شود.۱۲- برای جلوگیری از دلالی و بازار سیاه، خرید از بورس انرژی، تنها برای مصرف بوده ( به میزان محدود) و غیر قابل فروش است.
متاسفانه شرایط اقتصادی برای مردم دشوار شده و این موضوع امنیت مردم و حاکمیت را تهدید میکند.از طرفی اگر قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی بالا رود ، مردم متحمل فشار اقتصادی میشوند، اما از سوی دیگر، اگر قیمت گذاری به همین روش کنونی بماند، آسیب و زیان آن برای مردم و کشور بسیار بیشتر است (به دلایل زیر).این منابع متعلق به همه مردم است، پیشنهاد میکنم بخشی از درآمد صادراتی آنها با مشارکت بخش خصوصی با قیمت جهانی، مستقیما به مردم برسد و بخشی دیگر بصورت شفاف در بودجه دولتی، صرف رفاه و پیشرفت کشور گردد، در اینصورت مردم در صرفه جویی منابع مشارکت بیشتری میکنند.به همین خاطر با طرح جدید سهمیه بندی و اصلاح تدریجی و پلکانی شدن قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی در بازار بهینه‌سازی و خرید و فروش سهمیه توسط مردم موافقم. اگر درست و حساب شده اجرا شود، این نتایج را در پی دارد: 1- کاهش کسری بودجه دولت که منشا اصلی تورم است 2- به کاهش ترافیک خیابانها و آلودگی شدید هوا (چه بسا بخشی از علتهای بحران عظیم خشکسالی هم باشد) و مرگ و میر فراوان ناشی از آن منجر میشود 3-اصلاح قیمت و بهینه سازی مصرف انرژی و سرمایه گزاری و اشتغال بیشتر و افزایش سطح دستمزدها 4- به عدالت اجتماعی بیشتر میانجامد که برنامه اصلی رئیس جمهور محترم هم میباشد.در صورتی که فقط سهمیه دریافت شده از دولت قابل فروش باشد، میتوان از دلالی هم جلوگیری کرد.در زمینه دیگر حاملهای انرژی هم سهمیه قابل مبادله به مردم داده شود . اینکار همچنین باعث اصلاح الگوی مصرف میگردد و مردم نتیجه برنامه ریزی و صرفه جویی را بطور مستقیم دریافت کنند.البته در کنار اصلاح و بروز بودن قیمت انرژی و سوخت، بهتر است سیاستهای تکمیلی دیگری مانند کوپن یا کارت مواد غذایی و سهمیه حمل و نقل عمومی انجام گیرد.