مفت خری متانولیها؟ سه نکته درباره خوراک پتروشیمی

روزانه ۷۹۰ میلیون متر مکعب گاز در کشور تولید و ۷۰ میلیون متر مکعب در روز برای تأمین خوراک و سوخت صنایع پتروشیمی مورد استفاده قرار میگیرد.
۳۰ میلیون متر مکعب آن، به واحدهای تولید متانول اختصاص دارد؛ متانول یکی از مواد اولیه کلیدی برای تولید گستره وسیعی از محصولات شیمیایی و پلیمری است.
این ماده در تولید فرمالدهید، انواع رزینها، چسبها، اسید استیک و بسیاری از مواد مهندسی کاربرد دارد و در واقع نقطه آغازین یک زنجیره مهم صنعتی به شمار میرود.
ایران سالانه ۱۰ میلیون تن متانول تولید میکند که یک میلیون تن آن در صنایع داخلی و ۹ میلیون تن صادر میشود و سالانه ۲.۵ میلیارد دلار ارزآوری دارد.
قیمت متانول از حدود ۴۵۰ دلار به زیر ۲۵۰ دلار سقوط کرد و همین افت، سود تولیدکنندگان و حتی صرفه اقتصادی این صنعت را زیر سؤال برد.
با تشدید ناترازی گاز، بحث بازنگری در مصرف و اولویتبندی تخصیص گاز مطرح شد؛ از هزینه فرصت گازِ مصرفی متانول تا جایگزینی آن در نیروگاهها. اما بررسیهای فنی نشان میدهد بسیاری از این ادعاها با واقعیتهای عملیاتی و اقتصادی همخوانی ندارد.
در زمستان، گاز پتروشیمیها از اولین بخشهایی است که قطع میشود؛ بنابراین حتی با توقف متانولسازها هم گازی برای صادرات یا نیروگاهها آزاد نمیشود. در تابستان نیز تراز گاز مثبت است و مصرف پتروشیمیها هیچ اختلالی در تأمین نیروگاهها یا صادرات ایجاد نمیکند.
واحدهای متانول سالانه حدود ۲.۵ میلیارد دلار ارز وارد کشور میکنند و بخش قابلتوجهی از سهام آنها متعلق به صندوقهای بازنشستگی است؛ بنابراین هر اختلال در سودآوری، کسری منابع صندوقها و فشار بر بودجه دولت را افزایش میدهد.
ادعای دریافت گاز ارزان توسط متانولیها نادرست است؛ قیمت واقعی خوراک گاز پتروشیمیها با عوارض و مالیات حدود ۱۸ تا ۱۹ سنت به ازای هر متر مکعب است.