محمد طاهر رحیمی| بعد از ده‌ها سال تاکید (از رهبرانقلاب تا کارشناسان توسعه صنعتی) بر توسعه صنایع پایین‌دستی حوزه انرژی، جالب است که اخیرا نموداری از نرخ گاز صنایع توسط سازمان بورس منتشر شده که حاوی آمار و ادعایی منحرف‌کننده است. (تصویر ۱)
در حالی ادعای گرانی نرخ گاز صنایع طرح می‌شود که متوسط قیمت گاز خوراک پتروشیمی‌ها از دی‌ماه ۱۳۹۹ تا مرداد ۱۴۰۰ یعنی ۸ ماه از سال ۲۰۲۱؛ حداکثر ۱۳.۷ سنت بوده است. (تصویر ۲)
سوخت و خوراک ارزان و اساسا اعطای هرگونه تسهیلات و مشوق در اقتصاد بنابه تعبیری می‌تواند “رانت” تلقی شود.
اما برخی از این مشوق‌ها باعث خلق مزیت‌رقابتی می‌شود و ارزش افزوده خلق می‌کند و برخی رانت‌هایی شدیدا مخرب‌اند؛ و صنعت کشور را به ورطه خام‌فروشی و کاهش بهره‌وری سوق می‌دهد.
مثلا در صنعت پتروشیمیِ ما اعطای این رانت‌ها، تولیدکننده را به حاشیه سودهای نجومیِ ۳۰ تا بعضا ۶۰ و ۷۰ درصدی رسانده است؛ فلذا اساسا تمایلی برای حرکت به سمت توسعه صنایع پایین‌دستی و خلق ارزش افزوده بیشتر را ندارد. (تصویر ۳ و ۴)
این صنعت با وجود استهلاک بالا و عطش نوسازی و تشکیل سرمایه جدید؛ بعضا تا حدود ۹۰٪ سودش را بین سهامداران توزیع می‌کند چون اساسا با وجود “حاشیه سودهای نجومی” طراحی برای توسعه معنا ندارد که مستلزم “انباشته کردن سود در صنعت”جهت توسعه تولید باشد.
نتیجه این حمایت‌های بی‌هدف و کور می‌شود صنعتی مثل پتروشیمی ما که محصول آن را به ازای هر تن ۳۰۰ الی ۴۰۰ دلار صادر می‌کند اما مجبور می‌شویم همان محصول با ارزش افزوده بیشتر را با نرخ ۱۵۰۰ دلار در هر تن وارد کنیم.
