مرتضی زمانیان استاد دانشگاه امیر کبیر در گفتگو با خط انرژی با اشاره به دوگانه “تثبیت کن” و “گران کن” گفت: آنان که امروز به عنوان یک کمپین رسانه‌ای و بدون داشتن چارچوب علمی حرف از تثبیت قیمت می‌زنند، کاملا یک دوگانه غیر اصیل گران کن، تثبیت کن را تبلیغ می‌کنند.
وی گفت: گویا در دیدگاه این افراد با دستور می‌توان قیمت را ثابت نگه داشت، این مغالطه مانند این است که بگوییم پزشکان بد هستند، چون میگویند باید دارو بخوری و عمل کنی، کسانی که صحبت از دوگانه مذکور می‌کنند دقیقا استدلال‌هایشان به همین شکل خنده دار است.
زمانیان ادامه داد: وقتی اقتصاد بیمار است نمی‌شود با مُسکِن بیماری را مخفی کنی، بالاخره یک جا این بیماری زمین گیرت می‌کند. لذا باید به دنبال راه حل برای درمان بود.
دوگانه کاذب سیاست قیمتی و غیر قیمتی
وی افزود: یکی دیگر از دوگانه‌های غیر اصیل سیاست‌های غیرقیمتی و قیمتی است زیرا خیلی از موارد غیرقیمتی، خودش قیمتی است، به طور مثال، سهمیه‌ای کردن بنزین خودش به نوعی سیاست قیمتی لحاظ می‌شود.
این استاد دانشگاه افزود: یا مثال دیگر خریداری کردن صرفه جویی از مردم است، من نمی‌گویم اینها بد است اما مفهوم جدیدی نیست و جزو سیاست‌های قیمتی لحاظ می‌شود.
وی افزود: همه این مباحث به این دلیل است که ما می‌خواهیم اصل موضوع را نپذیریم در صورتی که سیاست‌ها، بدون در نظر گرفتن همه جوانب، جواب نمی‌دهد.
زمانیان افزود: مثلا تصمیم داریم بخاری با راندمان بالا به مردم تحویل و قیمت را دست نزنیم. این کار می‌تواند تاثیرات منفی داشته باشد.
بازار انرژی هدایت گر اصلی قیمت انرژی
وی افزود: مسئله اصلی از نظر من این است که قیمت انرژی چگونه تعیین شود و این را بپذیریم در کشوری که تورم بالایی دارد، پایین بودن قیمت انرژی تصور غلطی است و لذا دوگانه اصیل، تعیین قیمت به صورت «دستوری» و تعیین قیمت در «بازار انرژی» است.
زمانیان گفت: دولت وظیفه‌اش سیاستگذاری و راهبری است و شان دولت قیمت گذاری نیست در صورتی که اگر بازار انرژی شکل بگیرد بازار بهینه سازی هم به تبع آن شکل خواهد گرفت.
استاد دانشگاه امیر کبیر ادامه داد: اصلاح قیمتی پدیده‌ای نیست که نفی شود بلکه واکنشی در اقتصاد است و باید پذیرفت و مدل های مناسب برای حل مشکلات آن را پیاده کرد. باید توجه داشت که اصلاحات تدریجی آثار انطباق پذیری بیشتر دارد و اگر این اصلاحات تدریجی شکل نگیرد با شوک های قیمتی همراه خواهیم بود.
اصلاحات تدریجی لزوم ثابت اقتصادی
وی افزود: بیماری شوک درمانی نتیجه ویروس تثبیت گرایی در اقتصاد خواهد بود. مسئله ما این است، کی و چگونه با پدیده افزایش قیمت مواجه باشیم. ما دو سناریو داریم، یا مقاومت کنیم و کشور را به آشوب بکشیم یا تدریجی اصلاحات کنیم.
زمانیان ادامه داد: سوال این است که کدام یک مشکلش کمتر است مشخصا اصلاحات تدریجی بسیار بهتر است و شرایط را بهبود می‌بخشد بنابراین اگر هم تورم داشته باشیم در مقابل اصلاحات تدریجی کسی واکنش انتظاری نخواهد داشت.
این استاد دانشگاه ادامه داد: به نظر من اثر تورم در اصلاحات قیمت انرژی قابل توجه نیست ما می‌توانیم در چند لایه این موضوع را بررسی کنیم.
اثر اصلاحات قیمت انرژی در تورم ناچیز است
وی گفت: اولین مورد این است که قیمت تمام شده را بالا می‌برد که اثر تورمی دارد. دومین مورد این است که انتظارات را تحت تاثیر قرار می‌دهد که این هم اثر تورمی دارد.
زمانیان گفت: اصلاح قیمت انرژی کسری بودجه را کم می‌کند و به بازار ارز کمک می‌کند چرا که واردات بنزین در این زمان معنا ندارد و ارز بری هم اتفاق نمی‌افتد و حتی با صادرات بنزین تراز تجاری مثبت می‌شود.
وی گفت: نکته مهم، استفاده از تجربه اصلاحات قیمتی در کشور است که بر اساس تجربه نشان می‌دهد که حتی اصلاحات شوک بار، دارای آثار جدی تورمی نبوده‌اند.
اصلاح قیمت انرژی ماشه تخلیه تورم است
این استاد دانشگاه افزود: اما شهود عوام با واقعیت اقتصاد متفاوت است چراکه در کشور در طول یک مدتی تورم انباشته داریم و با یک جرقه این فنر تورمی رها و تخلیه می‌شود و این اصلاحات قیمت انرژی، ماشه تخلیه تورم هستند.
زمانیان گفت: اگر اصلاحات انرژی در کشور نبود تورم در کشور رخ می‌داد، چانچه در سال‌های که اصلاحات انرژی نداشتیم در مقایسه با سال‌هایی که اصلاحات داشتیم نرخ تورم تفاوت چندانی ندارد.
وی افزود: اقتصاد ما ماهانه ۵ درصد تورم دارد و این تورم ماهانه در کشور قابل شهود است و ذهن ما علت را به اصلاحات قیمت انرژی ربط می‌دهد.
افزایش قیمت بنزین معلول تورم است
این استاد دانشگاه گفت: در دوره دوم آقای روحانی خلق پول بی ضابطه رشد زیادی داشت و این خلق پول زمانی که منفجر شد باعث‌تورم بسیار زیادی شد که شهود ما آن را به قیمت بنزین ربط داد و در صورتی که خود افزایش قیمت بنزین معلول افزایش تورم است.
وی با اشاره به مفهوم یارانه پنهان گفت: برای فهم مفهوم یارانه پنهان باید به این توجه کنیم که مثلا بنزین را لیتری ۷۰ سنت وارد می‌کنیم و لیتری سه هزار تومان (۷سنت) می‌فروشیم، این تفاوت که از جیب مردم می‌رود به معنای یارانه است یعنی هزینه از دست رفته است که می‌توانستم از آن بهره ببرم. البته این موضوع نیز ربطی هم به حقوق و دستمزد و مزایا ندارد.
یارانه‌ها به عدالت توزیع نمی‌شود
زمانیان ادامه داد: آیا یارانه کار خوبی است یا خیر، به تعریف ما از مفهوم عدالت و یارانه ارتباط دارد اما این مدل یارانه اصلا نزدیک به عدالت نزدیک نیست مثلا چرا به کسی که چهار عدد خودرو دارد باید یارانه بدهیم که سفر برود و کسی که ماشین ندارد را از یارانه بی بهره کنیم؟
وی ادامه داد: من خودم قائل به این هستم که بیاییم سهمیه انرژی به افراد بدهیم که بازار انرژی شکل بگیرد و همه بتوانند از این بازار منتفع شوند و این موضوع هم می‌توان جامعه را یک‌قدم‌به عدالت نزدیک تر کند.
انرژی ارزان باعث کاهش بهره‌بری شده است
زمانیان با اشاره به ارزان بودن انرژی در کشور گفت: ارزان بودن انرژی می‌تواند تبعاتی مثل کسری بودجه برای دولت داشته باشد و خود این موضوع نیز باعث افزایش تورم می‌شود.
وی گفت: انرژی ارزان ضرباتی دیگری نیز وارد کرده مثلا در صنایع کسی به دنبال صرفه‌جویی نمی‌رود زیرا مقرون به صرف نیست.
