طبق گزارش های مرکز تحلیلی سوفان که در یادداشتی که در فوریه 2024 با عنوان “پس از 7 اکتبر، آیا عادی سازی عربستان و اسرائیل فقط یک سراب است” به تحلیل عادی سازی روابط عربستان سعودی و رژیم اسرائیل پس از عملیات هفتم اکتبر می پردازد.
عادی سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل پس از 7 اکتبر با چالش های جدیدی مواجه است، اما انتظار نمی رود این موانع روابط را از مسیر خود خارج کند یا مانع پیشرفت مذاکرات عادی سازی شود. در حالی که حمله 7 اکتبر حماس به اسرائیل تلاش طولانی مدت ایالات متحده برای عادی سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی را از مسیر خارج نمی کند، تأثیر وحشتناک جنگ در غزه می تواند شرایطی را برای نفرت گسترده در منطقه برای یک نسل ایجاد کند. با این حال، انتظار می رود که عربستان سعودی به بحث در مورد توافق عادی سازی احتمالی با اسرائیل ادامه دهد. دو متحد عربستان سعودی در خلیج فارس، امارات متحده عربی و بحرین، قبلاً بر اساس “توافق ابراهیم” در سپتامبر 2020 این گام را برداشته بودند. به دلیل نقش مهم پادشاهی در جهان عرب و اسلام، طی چند سال گذشته، مقامات آمریکایی عادی‌سازی اسرائیل و عربستان را به عنوان ابزاری برای تکمیل ادغام اسرائیل در منطقه در اولویت قرار داده‌اند، حتی در شرایطی که این دو کشور قبلاً در تعدادی از زمینه‌ها به طور غیررسمی با یکدیگر رابطه دارند و با هم کار می‌کنند. به زعمشان پادشاهی عربستان سعودی می تواند کلید پایان تنش ها پس از هفتم اکتبر باشد؛ درحالی که نیروهای مقاومت با حمله کشتی های تجاری اسرائیلی در دریای سرخ قصد داشتند با فشار بر رژیم اسرائیل باعث جلوگیری از حملات رژیم به غزه شوند.
براساس گزارش های میدل اسیت نیوز به نقل از یک مقام آگاه، توافق امنیتی ایالات متحده آمریکا وعربستان سعودی به مراحل نهایی خود رسیده است و طرفین بر سر مسئله فلسطین و عادی سازی روابط پادشاهی سعودی با اسرائیل به توافق رسیده اند.
طبق این گزارش این توافق ابعاد گوناگونی دارد؛ اما سه محور اصلی آن شامل دفاع مشترک میان عربستان و آمریکا در برابر تهدیدات خارجی، تسهیل دستیابی عربستان به تسلیحات پیشرفته آمریکا و برنامه هسته ای غیرنظامی تحت نظارت شدید است. همچنین عربستان متعده شده که سرمایه گذاری چینی ها در خاک عربستان سعودی و روابط نظامی با این کشور را محدود کند و سامانه های پدافندی جدید خود را کاملا با تسلیحات آمریکایی نوسازی کند. عربستان در ازای امتیازات آمریکا، روابط خود را با اسرائیل را به شرط تعهد نتانیاهو به همکاری برای برقراری راه حل دو کشوری با همکاری تشکیلات خودگردان فلسطین برقرار خواهدکرد.
در این راستا، جک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا به همراه برت مک کرک مدیرکل غرب آسیا و شمال آفریقا در این شورا و تیموتی لیندرکینگ فرستاده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور یمن، به زودی به عربستان سفرخواهد کرد و پیرامون عادی سازی روابط با اسرائیل نیز با مقامات سعودی گفتگو خواهند کرد.
نکته حائز اهمیت در این مسئله، شرط عربستان برای عادی سازی روابط با رژیم اسرائیل است که مسئله ساخت نیروگاه های هسته ای رای مطرح می کند. بحث هسته ای شدن کشورهای منطقه در منطق هزینه-فایده آنان در مرحله که برای امنیت و جنبه بازدارندگی دارد مورد توجه قرار گرفته است. جمهوری اسلامی ایران که پس از سال ها قطع رابطه با عربستان سعودی عادی سازی و تنش زدایی را با آنان در گرفته است؛ می تواند با پیشنهاد ساخت نیروگاه های عربستان سعودی، ضمن برهم زدن توافق احتمالی آنان با اسرائیل؛ باعث نزدیکی این پادشاهی به ایران شود. هرچند که به احتمال زیاد این پیشنهاد با مخالفت مقامات سعودی جهت گریز از تحت فشار قرارگرفتن تحریم های آمریکا می شود اما گامی مهم در رساندن این پیام به غربی هاست که جمهوری اسلامی توانایی برهم زدن کامل تمامی مناسبات بین المللی را دارد و دوم این پیام را به همسایه های منطقه ای خود برساند که ایران خاستار روابط بدون تنش با همسایگان خود می خواهد چرا ثبات و امنیت همسایگان در ثبات داخلی ایران تاثیر قابل توجهی خواهد گذاشت.
حجت حدیدی- کارشناسی ارشد مطالعات آمریکای شمالی دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)
