طبق برآوردها، رقم مصرف بنزین در سال جاری به ۱۱۸ میلیون لیتر در روز می‌رسد درحالیکه میانگین تولید حدود ۱۰۵ میلیون لیتر خواهد بود. بدین ترتیب کشور با یک ناترازی ۱۳ میلیون لیتری مواجه است که سالانه ۸ الی ۱۰ میلیون لیتر بر آن اضافه می‌شود. اما راهکار چیست؟
قطعا یک راهکار تک خطی و تک بعدی مثل اصلاح قیمت بنزین با مدل آبان ۹۸ پاسخ صحیحی به مسئله ناترازی بنزین نیست و تجربه ثابت کرده با افزایش تورم اثر افزایش قیمت نیز بعد از مدتی تعدیل شده و دوباره مصرف به همان اعداد قبلی بازمی‌گردد.
مگر اینکه دولت در بازه اثرگذار بودن اصلاح قیمت، مسیر دیگری برای مصرف کمتر بنزین فراهم کرده و مردم را به سمت آن هدایت کند و البته ضروری است این مسیر جایگزین، هزینه کمتری برای مردم داشته تا مورد استقبال قرار گیرد و تبعات اجتماعی و امنیتی را به صفر برساند. به عنوان مثال یکی از این مسیرهای کم‌هزینه، توسعه سوخت‌های جایگزین ارزان مثل سی‌ان‌جی است.
البته به طور کلی دولت باید مجموعه‌ای از راهکارها را ذیل یک «برنامه جامع» تدوین کند که این برنامه می‌تواند شامل راهکارهای قیمتی و غیرقیمتی با مدل‌های مختلف باشد.
برنامه جامع قطعا می‌تواند شامل بهینه‌سازی موتورهای احتراقی و واردات خودروی خارجی، اسقاط خودروها، جلوگیری از قاچاق، توسعه سوخت‌های جایگزین، احداث پتروپالایشگاه و غیره باشد.
یک تصور فانتزی این است که می‌توان با یکی از راهکارها همه مشکل را حل کند. جالب است بدانید که مثلا طرح پتروپالایشی شهید سلیمانی در صورت احداث، بعد از ۵ سال دوره ساخت (فرض خوشبینانه) و با سرمایه‌گذاری ۱۲ میلیارد دلاری فقط حدود ۷ میلیون لیتر به تولید بنزین کشور اضافه می‌کند.
یا مثلا اسقاط سالانه ۱۰۰ هزار خودروی قدیمی کمتر از ۰.۵ میلیون لیتر در روز در مصرف بنزین صرفه‌جویی می‌کند، البته هم‌اکنون میزان اسقاط خودروها سالانه کمتر از ۷ هزار است.
همچنین در صورتی که از امسال همه تولیدات سالانه خودروسازان با استاندارد جهانی انجام شود (فرض تقریبا غیرممکن) افزایش سالانه مصرف بنزین حدود ۳ الی ۴ میلیون لیتر در روز کمتر خواهد شد ولی مشکل همچنان پابرجاست.
همچنین جلوگیری از قاچاق سوخت نیز به تنهایی نمی‌تواند مشکل را حل کند، زیرا هم‌اکنون برآورد کل قاچاق بنزین ۵ میلیون لیتر در روز است ولی سالانه حدود ۸ تا ۱۰ میلیون لیتر به مصرف اضافه می‌شود.
توسعه سی‌ان‌جی نیز می‌تواند در یک برنامه ۵ ساله، سالانه ۳ میلیون لیتر از مصرف بنزین را پوشش دهد تا تمام ظرفیت فعلی آن مورداستفاده قرار گیرد که باز هم به تنهایی مشکل‌گشا نیست.
اگر دقت کنید هر یک از راهکارها به تنهایی مشکلی از ناترازی بنزین حل نمی‌کند ولی در صورتی که به صورت هدفمند ذیل یک «برنامه جامع» تعریف شود چرا. در ادامه بیشتر می‌نویسیم.
