خط انرژی | نرخ تورم ونزوئلا در حالی از ارقام بالای ۳۰۰ هزار درصد به حدود ۵۰ درصد در ماه گذشته میلادی کاهش یافت که سیاست اصلی دولت مادورو در عبور از ابرتورم بر بی‌اثر کردن تحریم‌ها متمرکز بوده است.
طبق آمار بانک مرکزی ونزوئلا، تورم سالانه این کشور که در سال 2019 به بالای 300 هزار درصد رسیده بود، به 51.4 درصد در ماه ژوئن سال جاری میلادی کاهش یافته که نشان می‌دهد دولت نیکولاس مادورو به خوبی توانسته افسار تورم را مهار کند.
اما درباره چرایی عبور ونزوئلا از ابرتورم اختلاف نظر جدی وجود دارد. روزنامه دنیای اقتصاد امروز در گزارشی با عنوان «وداع با تحریم و تورم» نوشت: سیاست «هم شرق و هم غرب» ونزوئلا را از ابرتورم نجات داد.
طبق این گزارش، ونزوئلا از جمله کشورهایی است که در سال‌های گذشته سعی در گسترش روابط اقتصادی خود با کشورهایی مانند چین و روسیه داشته، اما افزایش تعاملات با شرق موجب نشده از غرب چشم بپوشد.
سپس دنیای اقتصاد، وزن اصلی در مهار ابرتورم ونزوئلا را به توافق 6 ماهه این کشور با آمریکا مرتبط می‌کند و می‌نویسد: یکی از راه‌های مهار تورم در کشورهایی مانند ونزوئلا دور کردن ریسک تحریم‌ها از اقتصاد بوده است. طی مذاکراتی که آمریکا و ونزوئلا در سال گذشته داشتند، برخی از تحریم‌های آمریکا به طور موقت کاهش یافت.
مهار ابرتورم ونزوئلا، قبل از توافق 6 ماهه با آمریکا رخ داد
اما آیا واقعا ابرتورم ونزوئلا از مسیر توافق با آمریکا مهار شد؟ برای پاسخ به این پرسش، به نمودار این روزنامه از تورم ونزوئلا از ژانویه 2020 تا کنون مراجعه می‌کنیم.
پیکان قرمزرنگ در نمودار، موعد آغاز توافق 6 ماهه دولت مادورو و بایدن و تعلیق 6 ماهه تحریم نفتی ونزوئلا را نشان می‌دهد که از اکتبر 2023 تا آوریل 2024 برقرار بود.
طبق نمودار، خروج ونزوئلا از ابرتورم با اختلاف زمانی زیادی به قبل از موعد آغاز توافق کوتاه‌مدت با آمریکا برمی‌گردد. در نتیجه دوختن مهار ابرتورم به تعلیق موقت تحریم نفتی، یک وصله ناجور محسوب می‌شود.
ونزوئلا ابتدا تحریم را بی‌اثر کرد و سپس پشت میز مذاکره نشست
پس چه عاملی باعث مهار ابرتورم ونزوئلا شد؟ در واقع دولت ونزوئلا در مواجهه با تحریم آمریکا و وقوع ابرتورم در اقتصاد این کشور، سیاست «بی‌اثر کردن تحریم‌ها» را در دو بعد اقتصاد داخلی و سیاست خارجی در دستور کار قرار داد.
نیکولاس مادورو رئیس‌جمهور ونزوئلا در مصاحبه‌ای در ژانویه 2023 دلیل عبور از ابرتورم را اصلاح نظام مالیاتی، توسعه صنایع تکمیلی، خودکفایی در کشاورزی و توسعه بخش مسکن معرفی می‌کند.
همچنین اویل پرایس در گزارشی در سپتامبر 2023 با عنوان «U.S. Sanctions Against Venezuela Have Failed» با اشاره به شکست تحریم‌های آمریکا علیه ونزوئلا نوشت: استراتژی واشنگتن برای مهار ونزوئلا شکست خورده و نیکلاس مادورو عملاً مخالفان سیاسی ونزوئلا را کنار گذاشته و موقعیت خود را به عنوان رهبر عضو اوپک حفظ کرده است.
دقت کنید که این اعتراف اویل‌پرایس به شکست تحریم‌های آمریکا، یک ماه قبل از حصول توافق 6 ماهه بین دولت مادورو و بایدن انجام شده که یکی از دلایل آن، همکاری‌های نفتی ایران و ونزوئلا عنوان شده است.
طبق این گزارش، در یک تحول شگفت‌انگیز، اقتصاد ونزوئلا در طول 2022 به میزان 8 درصد رشد کرد و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند تولید ناخالص داخلی ونزوئلا 5 درصد برای 2023 رشد کند، این درحالی است که اقتصاد ونزوئلا یک سالی است که از ابرتورم خارج شده است.
اویل پرایس ادامه می‌دهد: دلیل اصلی بهبود چشم‌انداز اقتصادی ونزوئلا موفقیت کاراکاس در یافتن منابع جایگزین سرمایه و بازسازی صنعت نفت حیاتی این کشور است که تا سال 2020 در نقطه سقوط کامل قرار داشت ولی اکنون با همکاری این کشور با ایران، تولید و صادرات نفت ونزوئلا رشد پیدا کرده و صنعت نفت این کشور در حال بازسازی است.
طبق آمار اوپک، همکاری نفتی ایران و ونزوئلا باعث شد که این کشور از فشار تحریم آمریکا خارج شود و تولید نفت خود را از روزانه 515 به 670 هزار بشکه رسانده و 155 هزار بشکه افزایش دهد.
سپس با مشاهده خروج ونزوئلا از رینگ، آمریکا نیز مجوز حضور شرکت شورون در میادین نفتی ونزوئلا را صادر کرد که تولید نفت این کشور را 64 هزار بشکه دیگر افرایش داد.
بنابراین طبق اذعان رسانه‌های خارجی، دولت مادورو در مواجهه با تحریم ابتدا سیاست بی‌اثرسازی تحریم‌ها را پیش برد و پس از کاهش چشمگیر فشار تحریم‌های آمریکا تازه توانست در یک موضع نسبتا برابر در میز مذاکره حاضر شده و از آمریکا امتیاز بگیرد.
برخلاف برجامیون، مادورو سر آمریکا کلاه گذاشت
بدین ترتیب زمینه برای توافق نوامبر 2023 فراهم شد که طبق آن وزارت خزانه‌داری آمریکا به ونزوئلا اجازه داد تا 6 ماه آینده بدون محدودیت نفت خود را تولید و به بازارهای منتخب صادر کند.
در ازای این امتیاز، واشنگتن تا پایان نوامبر به کاراکاس مهلت داد تا لغو ممنوعیت نامزدهای ریاست جمهوری مخالفان را آغاز کند و شروع به آزادی زندانیان سیاسی و آمریکایی‌های “به اشتباه بازداشت شده” کند.
اما جالب اینکه در تجربه ونزوئلا، اتفاقات دقیقا خلاف تجربه ایران در مذاکره و توافق با آمریکا رقم خورد؛ بدین معنا که در تجربه برجام، آمریکا؛ کشور تحریم‌کننده حاضر به اجرای تعهدات خود نشد ولی در تجربه توافق نوامبر، ونزوئلا به عنوان یک کشور تحریم‌شده از انجام تعهدات خود سر باز زد.
طبق گزارش اویل پرایس، دولت مادورو با وجود اخذ امتیاز تعلیق 6 ماهه تحریم نفتی، از همان ماه آغازین اقدامات متقابل علیه مخالفان خود را نه تنها متوقف نکرد بلکه آغاز کرد.
اویل پرایس 31 اکتبر 2023 خبر می‌دهد: دیوان عالی دادگستری ونزوئلا نتایج انتخابات مقدماتی را که در اوایل ماه جاری در بخش مخالفان طیف سیاسی این کشور برگزار شد، به حالت تعلیق درآورد. این اقدام تعجب‌آور نیست زیرا نیکلاس مادورو رئیس‌جمهور ونزوئلا، انتخابات مقدماتی حزب مخالف را تقلب خوانده است.
رویترز در خبری در ژانویه 2024 می‌نویسد اگر دادگاه عالی ونزوئلا صلاحیت ماریا کورینا ماچادو، نامزد اصلی اپوزیسیون را در انتخابات امسال تایید نکند، تحریم‌های نفتی در ماه آوریل مجددا اعمال خواهند شد. البته با توجه به دست بالاتر مادورو این تهدیدات منجر به امتیازدهی سیاسی مادورو به آمریکا و مخالفان خود نشد.
اکنون نیز پس از ممنوعیت ثبت نام ماچادو و یوریس به عنوان گزینههای حزب مخالف، ادموندو گونزالس دیپلمات 74 ساله به عنوان رقیب اصلی مادورو در انتخابات 7 مرداد حضور پیدا کرده است.
بدین ترتیب متیو میلر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا 20 آوریل اعلام کرد: مادورو و نمایندگانش مانع ثبت‌نام آزادانه گروه مخالف در انتخابات شده‌اند، مخالفان سیاسی را ترسانده‌اند و بسیاری را بازداشت کرده‌اند و در نتیجه تحریم‌های نفتی از حالت تعلیق خارج شد.
به طور کلی ماجرای خروج ونزوئلا از ابرتورم، چند درس باارزش برای ایران دارد؛ کشوری که ابتدا انجام اصلاحات داخلی در اقتصاد را در دستور کار قرار دارد، سپس با استفاده از ظرفیت کشورهای شرقی از جمله ایران، تحریم نفتی را تا حد قابلقبولی بی‌اثر کرد و در نهایت توانست سر میز مذاکره با آمریکا از این کشور امتیاز تعلیق موقت تحریم‌ها را دریافت کند ولی امتیاز سیاسی ندهد.
