خط انرژی | پس از امضای توافق گازی بین شرکت ملی گاز و شرکت گازپروم، رسانه‌های فارسی‌زبان مدعی شدند که ایران با واردات گاز، مستعمره روسیه شده، درحالیکه واردات گاز توسط کشورهای دارنده ذخایر بزرگ گاز دنیا، اتفاق مرسومی است.
سرانجام بعد از گذشت 2 سال از امضای تفاهم‌نامه 40 میلیارد دلاری با شرکت گازپروم و انجام مذاکرات فشرده، 6 تیرماه سال جاری، توافق انتقال گاز روسیه به ایران بین شرکت ملی گاز و این شرکت روسی به امضا رسید که به اعتقاد کارشناسان یک گام بزرگ برای همکاری راهبردی دو کشور و تبدیل ایران به هاب گازی منطقه است.
جواد اوجی وزیر نفت درباره جزئیات این پیش‌قرارداد توضیح می‌دهد: طبق توافق با روسیه، روزانه (تا سقف) 300 میلیون مترمکعب گاز از این کشور وارد خواهد شد و یک گام به سمت قطب گازی منطقه برمی‌داریم. بر اساس این قرارداد 30 ساله، مازاد گاز وارداتی به کشورمان، به سایر کشورهای منطقه صادر می‌شود.
وی در ادامه اظهار داشت: احداث خط ترانزیت گاز از شمال به جنوب از مسیر ایران اتفاقی بسیار بزرگ به شمار می‌آید که در تاریخ ایران سابقه نداشته و سالانه 10 تا 12 میلیارد دلار تبادلات مالی خواهد داشت.
طبق گزارش موسسه SolutiEN، هم‌اکنون زیرساخت انتقال گاز روسیه به ایران از سه خط لوله از دو کشور آذربایجان و ترکمنستان به حجم 30 میلیارد متر مکعب در سال وجود دارد.
همچنین ایران طبق قرارداد با عراق و پاکستان می‌تواند سالانه 20 میلیارد متر مکعب به ظرفیت صادرات گاز خود اضافه کند که این امر با خرید گاز روسیه به قیمت مناسب و بازصادرات آن با قیمت بالاتر امکان‌پذیر خواهد شد.
روایت رسانه‌های فارسی‌زبان از توافق گازی ایران و روسیه
اما پس از اعلام خبر توافق ایران و روسیه برای خرید گاز، رسانه‌های فارسی‌زبان یک خط روایتی را پیش گرفتند که طبق آن «ایران، مالک یک‌پنجم از ذخایر گاز جهان، واردکننده گاز از ارباب روسیه شد».
طبق این روایت، واردات گاز توسط ایران به عنوان یکی از دارندگان بزرگ ذخایر گاز امر مذمومی است و از مستعمره شدن یک کشور حکایت دارد. اما این گزاره چقدر صحیح است؟
آمریکا هم مستعمره ترینیداد و توباگو شد!
به طور کلی، تجارت گاز و مزایای اقتصادی، سیاسی و امنیتی آن فقط به معنای صادرات گاز نیست بلکه شامل واردات، سوآپ و ترانزیت گاز نیز می‌شود. در این تعریف، کشورهای دارنده یا فاقد گاز سعی می‌کنند با استفاده از مزیت‌های جغرافیایی خود، مدل‌های مختلف همکاری گازی را تعریف کنند و منافع خود را به حداکثر برسانند.
طبق گزارش موسسه EI، حتی آمریکا به عنوان بزرگترین تولیدکننده گاز دنیا و روسیه به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گازی دنیا نیز بسته به منافع خود، اقدام به واردات گاز در سال 2023 کرده‌اند.
بر اساس گزارش این موسسه، آمریکا در سال گذشته میلادی، 0.3 میلیارد متر مکعب گاز به صورت محموله‌های LNG از کشور ترینیداد و توباگو وارد کرده و کل واردات LNG آمریکا حدود 0.5 میلیارد متر مکعب بوده است.
با توجه به اینکه آمریکا اکنون خودش بزرگترین صادرکننده LNG دنیاست و جای گاز روسیه را در بازار اروپا پُر کرده، آیا می‌توان ادعا کرد که به دلیل واردات گاز، اکنون مستعمره ترینیداد و توباگو شده است؟
همچنین طبق آمار موسسه EI، آمریکا در سال 2023 به میزان 79 میلیارد متر مکعب گاز از کانادا از مسیر خط لوله وارد کرده است.
روسیه نیز در سال گذشته میلادی 5.7 میلیارد متر مکعب گاز از سه کشور ترکمنستان، آذربایجان و قزاقستان واردات داشته است. با منطق رسانه‌های فارسی‌زبان، روس‌ها نیز مستعمره کشورهایی شده‌اند که در زمان شوروی، جزئی از خاک آنها بوده است!
در واقع آنچه باعث نگرانی رسانه‌های فارسی‌زبان شده، این است که با اجرای این قرارداد، همکاری ایران و روسیه وارد فاز راهبردی شده و ایران بتواند با استفاده از اهرم گاز روسیه و بازصادرات آن، پیوند اقتصادی و امنیتی خود را با کشورهای منطقه به صورت قابل ملاحظه‌ای افزایش دهد.
